‘Gezicht op Den Haag’ door Jan van Goyen: Haagse stadstrots geschilderd op doek
- Verborgen parels
- February 7, 2025
- 5 min lezen
De welvaart van Den Haag
In de Gouden Eeuw, ging het Nederland economisch voor de wind en veel steden waren bezig hun stadhuizen mooier te maken. Dit deden ze onder andere door het laten schilderen van stadsgezichten. ‘Een paar jaar eerder had Jan van Goyen ook voor het stadhuis van Nijmegen stadsgezichten gemaakt, dus Den Haag kon eigenlijk niet achterblijven. Al helemaal niet omdat Jan van Goyen een beroemde Haagse schilder was!’ vertelt Martijn. Van Goyen kreeg in 1650 de opdracht om een echt Haags stadsgezicht te schilderen. Een schilderij dat niet alleen bedoeld was om de vergaderkamer van de burgemeesters op te sieren, maar ook om aan iedereen te laten zien hoe welvarend Den Haag was.
De kunstenaar achter het doek
Jan van Goyen, oorspronkelijk uit Leiden, werd een echte Hagenaar en speelde een belangrijke rol in de lokale kunstwereld, niet alleen als kunstenaar maar ook als hoofdman van het Sint Lucasgilde. ‘Van Goyen had contacten op hoog niveau en was tevens de schoonvader van Jan Steen. Als voormalig hoofd van de schildersgilde kon het niet anders dan dat hij deze belangrijke opdracht kreeg.’
Jan van Goyen was een man van vele talenten en enkele controverses. Zijn leven was niet zonder schandalen. ‘Hij heeft zelfs geprobeerd te frauderen met de rekening voor dit schilderij. Hij diende de rekening twee keer in en verrassend genoeg werd het beide keren betaald. Dat zegt iets over hoezeer de stad zijn werk waardeerde.’
Haagse stadstrots afgeschilderd
Jan van Goyen, oorspronkelijk uit Leiden, werd een echte Hagenaar en speelde een belangrijke rol in de lokale kunstwereld, niet alleen als kunstenaar maar ook als hoofdman van het Sint Lucasgilde. ‘Van Goyen had contacten op hoog niveau en was tevens de schoonvader van Jan Steen. Als voormalig hoofd van de schildersgilde kon het niet anders dan dat hij deze belangrijke opdracht kreeg.’
Een interessant detail is de manier waarop Van Goyen het schilderij heeft geclaimd als een echt Haags schilderij: ‘Ergens op het doek heeft hij de Haagse ooievaar subtiel afgebeeld. Dat is natuurlijk het symbool van Den Haag.’ Maar ook andere belangrijke gebouwen in Den Haag heeft hij in het schilderij verwerkt. Al heeft hij volgens Martijn misschien soms wel een beetje overdreven. ‘Zo is de Grote Kerk net even een slagje groter dan hij in werkelijkheid zou zijn en is het Paleis Noordeinde gedraaid, zodat je de prachtige voorkant kan zien in plaats van de zijkant.’
Wanneer je naar het schilderij kijkt kan je zien dat Van Goyen zelf ook echt trots was dat hij in deze stad woonde. Zo staat zijn eigen huis op de Dunne Bierkade ook afgebeeld op het schilderij. ‘Toevallig schijnt daar de zon precies op!’, vertelt Martijn lachend. Daarnaast heeft Van Goyen zijn eigen monogram subtiel op het schip aangebracht. ‘Daaraan kun je wel zien dat hij trots was op het schilderij en iedereen mocht weten dat hij het had gemaakt.’
Van het museum naar het Atrium
In 1651 overhandigde van Goyen het schilderij van maar liefst 4,60 meter breed. Het was daarmee het grootste stadsgezicht van Holland. Het werd geplaatst in de burgemeesterskamer in het oude stadhuis. Later verhuisde het naar verschillende locaties, waaronder het gemeentemuseum.
Nu, vanwege de verbouwing van het Haags Historisch Museum, heeft het schilderij tijdelijk een nieuw thuis gevonden in het Atrium van het stadhuis. ‘Het topstuk van het museum moet natuurlijk zichtbaar blijven voor het publiek. En wat is nu een betere plek dan het stadhuis, waar het eigenlijk ooit voor is gemaakt?’. In een speciaal geklimatiseerde vitrine hangt het schilderij veilig te pronken in het Atrium en is nog anderhalf jaar te bezichtigen. Een unieke kans voor iedereen om een echt stukje Haagse trots te ervaren, geschilderd door een van onze grootste kunstenaars! Weet jij de ooievaar te vinden? Laat het ons vooral weten op onze socials en vergeet ons niet te taggen!
Wil je nou graag meer weten over Jan van Goyen? Dan hebben we goed nieuws. Het Haags Historisch Museum organiseert gratis toegankelijke lezingen in de Haagse bibliotheken. Klik hier voor meer info.
