Zwembad de Blinkerd verwarmd met rioolwater

Sinds september 2024 wordt zwembad en sportcentrum De Blinkerd in Den Haag verwarmd met warmte die uit het lokale riool wordt gewonnen. Het klinkt een beetje raar en misschien ook wel een beetje onhygiënisch, maar het is eigenlijk heel schoon en duurzaam. Het bespaart zelfs jaarlijks maar liefst 170.000 m³ gas! Hoe? Dat leggen we je uit!

Wesley Verschoof, manager van Sportcentrum De Blinkerd, en Patrick Wagemans, projectleider namens de gemeente Den Haag, zijn beiden verantwoordelijk voor dit project. Jaren geleden hebben zij deze optie voor energietransitie al overwogen, maar destijds leek het de investering niet waard. Toen de gasprijzen echter begonnen te stijgen, werd het idee opnieuw bekeken. Een extern bureau maakte berekeningen en iedereen besefte dat het besparen van 170.000 m³ gas per jaar de investering meer dan waard was. Niet zo gek, want 170.000 m³ gas is gelijk aan het gasverbruik van 170 huishoudens! Dat is nog eens een duurzame oplossing.

Werk in uitvoering bij De Blinkerd

Daarnaast zijn de technieken van warmtepompen en de mogelijkheden om warmte in de grond op te slaan in de afgelopen jaren flink verbeterd. Als laatste, maar zeker niet als minste, sluit dit project ook naadloos aan bij de missie van de gemeente Den Haag om grote stappen te zetten in de energietransitie.

‘Binnen de gemeente zijn er verschillende initiatieven voor energietransitie. De Blinkerd is echter het eerste zwembad in de stad dat van aardgas is afgestapt. Wereldwijd zijn er maar weinig zwembaden die met deze soort warmtebron worden verwarmd. De techniek is vrij nieuw en niet overal toepasbaar. Het gebouw en de locatie zijn daarbij van groot belang. We hebben geluk dat er op slechts 50 meter afstand een groot rioolpompgemaal is voor afvalwater en een groot veld ernaast.’- Patrick Wagemans, projectleider voor de energietransitie van De Blinkerd

Hoe werkt het technisch?

Leuk, het verwarmen van een zwembad met rioolwater, maar hoe werkt dit nu precies? De Blinkerd maakt gebruik van thermische energie uit rioolwater, ook wel bekend als riothermie. Met andere (en simpelere) woorden: de warmte die het rioolwater afgeeft wordt opgeslagen en gebruikt als warmtebron voor het verwarmen van het zwembad.

Rioolwater heeft een temperatuur van ongeveer 18°C in de zomer en 12°C in de winter, wat een stabiele en betrouwbare warmtebron is. In het bufferreservoir van het rioolpompgemaal wordt een dompelpomp geplaatst die het vuile, maar warme water oppompt en door een 100 meter lange ondergrondse pijp naar de sportfaciliteit en weer terug duwt. Rond deze ‘vuilwaterpijp’ worden twee andere leidingen gewikkeld: één met koelmiddel (glycol) en de andere met schoon water dat tijdens de stroming wordt opgewarmd. Deze twee leidingen gaan vervolgens de sportfaciliteit binnen, terwijl het vuile water terugstroomt naar het bufferreservoir.

Warmteopslag in de grond

Warmte opslag in de grond werd in een latere fase geïntroduceerd. In de zomer levert het riool hogere temperaturen, terwijl er in de winter extra warmte nodig is. Om warmteverlies te voorkomen, wordt de warmte in de grond opgeslagen op een diepte van 200 meter. Twee bronnen worden geboord: één om warmte in de zomer op te slaan en in de winter terug te winnen en de andere om afgekoeld water terug te voeren naar de grond. Dit systeem heet Aquifer Thermal Energy Storage (ATES) en wordt al gebruikt om het stadhuis van Den Haag te verwarmen en koelen.

Duurzaamheidsmaatregelen in het verleden

De Blinkerd heeft al verschillende duurzame maatregelen doorgevoerd. Alle verlichting is vervangen door LED-verlichting en de ramen zijn voorzien van HR++ glas. Wesley geeft een ander voorbeeld: ‘Voor de ventilatie hebben we apparatuur die warmte terugwint uit de lucht die naar buiten wordt geblazen. Hiermee kunnen we de koude buitenlucht opwarmen. Bovendien bedekken we de zwembaden met dekens wanneer ze gesloten zijn. Hoe minder warmteverlies, hoe minder energie er nodig is.’

170.000 m³ gas is gelijk aan het gasverbruik van 170 huishoudens.

De gemeente wil alle zwembaden in de stad verduurzamen.

Het rioolbeheer wordt uitgevoerd door het Hoogheemraadschap Delfland. Dit project is ook voor hen een nieuw experiment dat ze zorgvuldig zullen evalueren.